Sida ugu fudud eed Ku Ogaan karto Hiwaayadaada Ama Hibbadaada?

Qof kasta oo dunidan ku nool wuxuu leeyahay hibbo gaar ah, awood muuqata ama xirfad dabiici ah oo uu ku fiican yahay. Laakiin dadka intooda badan weligood ma ogaadaan waxa ay dhab ahaantii ku fiican yihiin sababtoo ah qaar inagamid ahi kumaba baraarugsana, kuwa kale waa wareersan yihiin, ama weli ma baran naftooda. Waxaa laga yaabaa inaad is waydiisay:

• Maxaan ku fiicanahay?
• Sideen u ogaadaa waxa aan noloshayda ku dhisi karo?
• Sideen u fahmaa hiwaayadayda dhabta ah?

Haddii aad su’aalahan leedahay, adigu keli ma tihid. Qoraalkan waxa uu ku siinayaa hagaha ugu dhamaystiran ee aad ku ogaan karto hiwaayadaada, xirfaddaada, hibadaada, iyo waxa aad ku fiican tahay — adiga oo adeegsanaya habab cilmi-nafsi ah, tijaabooyin cad, iyo xeelado nolosha dhabta ah ku shaqeeya.

Fahamka Hiwaayadda:

1. Waa maxay hiwaayo?

Hiwaayaddu ama hibbadu waa wax aad awood u leedahay dabiici ahaan oo RABBI swt adiga kuugu deeqay oo cid kula wadaagta aysan jirin aduunkaan waana  wax marka aad samaynayso ku dareento farxad, tamar, iyo dhiirigelin.
Hiwaayaddu:

• Mararka qaar waxay timaadaa adigoon dareemin.
• Waxay kuu sahlaysaa hawlo dadka kale u adag.
• Waxay ku siisaa qanac nolosha ah iyo deganaan.
• Waa qayb ka mid ah shaqadaada, noloshaada, ama mustaqbalkaaga.

Qof kasta oo inaga mid ah waxa uu lee yahay hiwaayo ama hibbo. Laakiin waxa lagu kala hormaray oo qaarkeenba nolosha meelo kala duwan uuga joognaa waa sida aan uuga faa’iidaysano hiwaayadeena, waana shaqada ugu horaysa oo qof walba utaala inuu ogaado hibbadiisa kahor inta uusan bilaabin wax ficil ah.

2. Calaamadaha Lagu Ogaado 

Waxaa jira calaamado muujinaya in aad leedahay hiwaayo ama awood gaar ah. Haddii aad aragto qaarkood, ogow inaad ku dhowdahay helitaanka hibadaada:

A. Wax aad samayso oo dadka kale kuu soo amaanaan

Haddii dadku mar walba kuu yiraahdaan “Waad ku fiican tahay arrintan,” waa calaamad ee ogow dadka aad inta badan isla joogtaan sida qoyska, asxaabta iyo dadka aad wax isla barataan ama wada shaqaysaan, Kuwaas oo si fiican kuugaranaya adiga.

B. Wax aad si dhaqso ah u baran karto ama u qaban karto

Haddii aad si fudud u fahmi karto ama u qaban karto wax dadka kale ku dhibtoodaan, taas waa hiwaayadaada ee hoosta ka xariiqo, waxaa jira wax dadka qaar u fudud oo qaar kalena ku culus taas kama dhigna in aan kala duwanahay bini-aadantinimo ahaan laakiin waxa qaarkeen u fududaynaya waa hibbada ama Hiwaayada RABBI swt uu siiyay.

C. Waxa aad samayso oo waqtiga aad ku illaawdo

Haddii aad hawl ku raaxaysato ilaa aad waqtigaba ilowdo sida aad u qabanayso ee aad ugu raaxaysanayso darteed taas waa hibadaada ee ogow.  Waxaa jira waxyaabo ay naftaada aad uuga hesho markii aad qabanayso oo sida aad uugu dhex jirto aad is aragto uun isaga oo wakhtigiiba tagay taas waa hiwaayadaada dhabta ah.

D. Waxa aad ku dadaasho adigoon caajisin

Wax kasta oo aad dadaal dheeraad ah ku muujiso adigoon daalin ama caajisin ogow taasina waa awooddadaada dabiiciga ah waana wax lagu garto hibbadaada.

E. Waxa aad ka fikirto mar walba

Haddii mashruuc, fikir, ama hawl kaaga muuqato maskaxda oo cod hoose markasta kaala hadlayo gudaha maskaxda waxaas oo sida ay maskaxdu kuu sheegaysana ay kuu sawirmi karayaan sidii in aad dhax joogto oo kale  ogow taasina waa hiwaayo cad.

3. Talaabooyin kuu sahlaya inaad gaadho hibbadaada?

Halkan hoose waxaa ku qoran hab la tijaabiyay oo kaa caawinaya inaad si cad u ogaato hiwaayadaada:

Qor Waxyaabaha Aad Jeceshahay

Qaado warqad oo qor 10 waxyaalood oo aad jeceshahay, xataa haddii ay u muuqdaan kuwo aad u yar-yar sida:

• inaad dadka caawiso
• inaad wax dhisto
• inaad wax qurxiso
• inaad wax qabato adigoo kali ah
• inaad wax barato

Waxaad bilaabaysaa inaad aragto muuqaalka dhabta ah ee hiwaayadaada.

Qor Waxyaabaha Aad Ku Fiican Tahay

Qor 10 waxyaalood oo aad si fiican u qaban karto ama aad hadaba u qabato sida:

• inaad si fiican wax u sharixi karto
• inaad dadka dhegaysan karto si fiican oo xeel dheer
• inaad wax naqshadayn karto xataa adiga oo aan haysanin wax qalab ah
• inaad farsamooyinka ku fiican tahay
• inaad xisaabta ku fiican tahay

Waxaad arki doontaa in qaar ka mid ah waxyaabaha aad ku fiican tahay ay ku dhuumanayeen hiwaayadaada.

Weydii Saddex Qof ood aad ugu Kalsoon tahay

Weydii:

“Ii sheeg Maxaad u malaynaysaa inaan ku fiicanahay?”

Dadku waxa ay arkaan wax aad adigu ku indho la’dahay. Mararka qaarkood hal eray oo uu qof aad ku kalsoon tahay kugu yidhaahdo ayaa kuu furi karta albaab cusub oo noloshaada ah.

Ka Fakar Waxyaabaha Aad Ku Raaxaysato Xataa Adigoon lacag Ku Qaadanaynin

Su’aashan naftaada si dhab ah u weydii:
“Haddii aanan ka wal-walaynin lacag oo aan haysto waxa aan u baahanahay oo lacag ah inta ka dhiman cimrigayga  maxaan jeclaan lahaa inaan maalin walba sameeyo?”

Walaalkaygii ama walaashaydii su’aashaan jawaabteeda waa hiwaayadaada ama hibbadaada dhabta ah waana furaha noloshaada kaliya marka aad ka jawaabayso si fiican u qiimee naftaada daaraasaad dhamaystiran ku samee maxaa yeelay waxaad ogaanaysaa furaha guushaada, furaha mustaqbalkaaga, io furaha noloshaada.

Tijaabi Waxyaabo Kala Duwan (Experimentation)

Dad badan waxay helaan hiwaayadooda:

• markay tijaabiyaan shaqo kale,
• marka ay xarun tababar tagaan,
• ama ay ku daydaan qof kale oo ay jecel yihiin.

Tijaabintu waa qaabkale oo iyadana lagu ogaado  hibadaada ama hiwaayadaada dhabta ah.

Ka Fiirso Waxyaabaha Aad Ku Fashilanto Laakiin Aad Jeceshahay

Fashilka badanaa waa astaan muujinaysa inaad waddo sax ah ku jirto, sababtoo ah:

wax kasta oo aad xiise u qabto haddaanad ku fiicnayn maanta → waxa aad ku noqon kartaa xirfadle looga danbeeyo berri sababta aad uugu cel-celinaysana waa dareen gudahaaga kaasoo diraya oo raba inaad waxaan meel ka gaadho taasna waa sabab kale

Samee Liiska waxyaabaha ku tamar galiya iyo waxyaabaha ku daaliya

Qor:

• Hawlaha aadka kuu  daaliya oo maskaxda culaysiya
• Hawlaha ku tamar-geliya oo aad ku faraxdo

Waxa tamarta ku siiya waa hiwaayadaada; waxa ku daaliya waa waxa aan adiga kuu wanaagsanayn islamarkaana qabashadiisa wakhti uun kaaga lumi doono oo aan natiijo kuu keeni doonin.

4. Maxaa Sababa In Dadku Aanay Hiwaayadooda Ogaan?

Waxaa jira dhowr sababood oo dadka ka hortaagan inay ogaadaan ama gaadhaan hibbadooda dhabta ah waxaana kamid ah:

❌ Cabsi – “Haddii aan isku dayo oo aan ku fashilmo?”

❌ Isbarbardhig – “Qofkaas kale wuu iga fiican yahay.”

❌ Mashquul – “Waqtina ma hayo. hawlna mahayo” (Busy without business) 

❌ Niyad jab hore – “Mar baan isku dayay oo iima ma shaqaynin.”

❌ Waxaasaa la idhihi –  “in aad danayso faalooyinka dadka kale.”

Kuwaasi waa qaar kamid ah caqabado maskaxeed oo dadka inta badan soo mara runtii waana wax ka hor istaaga in uu qofku si dhab ah u ogaado hibbadiisa . Qofkase hiwaayadiisa hela waa kan ka adkaada caqabadahaas.

5. Faa’iidooyinka kujira Inaad Hesho Hibbadaada?

Runtii inaad hesho ama ogaato hiwaayadaada waa Faa’iido wayn oo Noloshaada Bedeli Kara

Helitaanka hiwaadaada waxay keentaa:

✔ Farxad iyo qanac nololeed

Qofku wuu farxayaa marka uu ku jiro wax uu jecel yahay. Waxa uuna farxayaa farxad qalbiga ah wuxuuna dareemayaa in uu yahay qof gaar ah, waxa uu u mahad celinayaa RABBI swt markasta waxa uuna ku mashquulayaa horumarinta naftiisa isaga oo shidaal ka dhiganaya hibbadiisa badalkii uu ku mashquuli lahaa wax aan waxba kusoo kordhinaynin nolosha.

✔ Horumar degdeg ah

Maadaama aad taqaano hiwaayadaada waxaad si dhakhso ah u baranaysaa wax badan si lamid ah waxaad si dhakhso ah u qabanaysaa wax badan oo dadka kale ku qaadanaysa wakhti dheer.

✔ Meel cad ayaad nolosha ka istaagaysaa

Waxa aad si dhab ah u garanaysaa waxa aad rabto, sida loo helo, iyo halka aad u socoto sida loo gaadho waxaana kuu sahlaysa hiwaayadaada aad ogaatay.

✔ Shaqo adiga kuu habboon

Markaad hesho hiwaayadaada, waxaad heleysaa shaqo adiga kugu habboon oo aad ku raaxaysanayso qabashadeeda runtii waanad ku xasilaysaa badilkii aad kolba meel tijaabin lahayd. Ogow qofka kolba meel qarda jeexa ama kolba meel u guuraa wali ma ogaanin hiwaayadiisa dhabta ah.

✔ Dhaqaale badan mustaqbalka

Qofka ugu fiican nolosha dhinac kastana ka guulaysta waa midka barta waxa uu jecel yahay kadibna ku shaqeeya wixii uu jeclaa ee uu bartay. Xirfadda aad ku fiican tahay ayaa kuu noqon karta il dhaqaale oo weyn. Runtii dhaqaalaha aad ka samayso waxa aad jeceshahay islamarkaana aad hubto inaad taqaano sida ugu badan waa dhaqaale aad in badan ku raaxaysan doonto.

6. Maxaa Kaa Hor istaagi kara Hibbadaada ?

Xitaa haddii aad ogaatay hiwaayadaada, waxa jira waxyaabo kaa hor istaagi kara:

• Dareen Jismi oo kaa jeediya
• Cabsida joogtada ah ee aan adiga ku dhaafsanayn
• caajis tiro beel ah
• Inaad dadka kale iska raacdo uun adiga oo ku dayanaya hibbadooda

Haddii aad fiiriso dadka guuleystay  Cristiano Ronaldo, Oprah Winfrey, Elon Musk  Xataa Steve Harvey kaas oo ogaaday in hiwaayadiisu tahay in uu dadka u sheekeeyo kadibna ka qosliyo maantana kamid ah dadka aadka loo qadariyo islamarkaana kasameeyay dhaqaale aad u badan hibbadiisaas. Dhamaantood waxay isku raacsan yihiin hal shay:

waa in ay si dhab ah u fahmeen hiwaayadooda, waxayna isugu geeyeen waxkasta oo kale oo ay awoodeen kadibna waa ku adkaysteen.

7. Gunaanad: Hiwaayadaadu Waa Iftiinka Mustaqbalkaaga

Hiwaayadaadu waa waxa dhabta ah ee kuu sheegaya:

• meesha ama waxa aad ku fiican tahay

• waxa aad nolosha ku gaadhi karto

• iyo sida aad u heli karto guul iyo degganaansho

Mid waligaa ogow akhristoow helitaanka hibbada maaha nasiib waa go’aan, waa tijaabo, waa inaad naftaada barato, oo aad adkaysato.

Haddii aad maanta bilawdo isla qoraalkaan kadib, maalin uun ayaad odhan doontaa ha dhawaato ama ha dheeraatee:
Haa, hadda waan ogahay waxa aan ku fiicanahay, meesha aan u socdo, iyo waxa aan rabo inaan noqdo.

W/q Khadar